İstihdam için Mesleki Eğitim Programı (İMEP) Avrupa Birliği Türkiye’deki Mülteciler için Mali Yardım Programı tarafından desteklenen ve Millî Eğitim Bakanlığı ile Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu iş birliğinde Expertise France ve EDUSER uygulama ortakları tarafından yürütülen 4 yıl süreli bir programdır.

İMEP kapsamında hâlihazırda, 14-17 yaş grubundaki Suriyeli ve Türk çocuklar ve gençleri çıraklık eğitimine kazandırmaya yönelik hizmetler sunulmaktadır. Mesleki becerilerinin kısıtlı olması nedeniyle kayıtlı istihdama erişemeyen 18-45 yaş grubundaki Suriyeliler ve Türk yetişkinlere yönelik mesleki eğitim faaliyetleri de yakın zamanda başlatılacaktır. İMEP’te ayrıca çırak ögrenci yetiştiren/yetiştirebilecek olan işletmelerin teşvik edilmesine  yönelik faaliyetler de gerçekleştirilmektedir. İMEP hedef gruplarına dair detaylı bilgiye http://imep.org/hedefgruplarimiz/ adresinden ulaşılabilir.

İMEP kapsamında sunulan hizmetlere dair detaylı bilgiye https://imep.org/hakkimizda-tr/ ve https://imep.org/neleryapiyoruz-tr/ adreslerinden ulaşılabilir. Programın tanıtım videosu için https://www.youtube.com/watch?v=ah7wEZGNe8Q&t=35s adresi ziyaret edilebilir. 

İMEP; Adana, Ankara, Bursa, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya ve Mersin illerinde faaliyet göstermektedir.

İMEP program ortağı kurumlarının listesi https://imep.org/programortagi-tr/ adresinde yer almaktadır.

İMEP kapsamına alınan iller, kurumlar ve meslek alanları iki aşamalı ve kapsamlı bir araştırma ışığında belirlenmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın ilk aşamasında masabaşı çalışması gerçekleştirilerek potansiyel illere yönelik nicel veriler analiz edilmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında nicel ve nitel verilerin analiz edildiği alan araştırması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda İMEP’in çıraklık eğitimi boyutunun 12 ilde, 31 ilçede hizmet sunan 36 mesleki eğitim kurumunda uygulanması kararlaştırılmıştır. İMEP kapsam araştırmasının Türkçe özet raporuna erişmek için http://imep.org/yayinlarimiz/  adresi ziyaret edilebilir. Raporun İngilizcesine erişmek için http://imep.org/EN/yayinlarimiz/ linki kullanılabilir. 

İMEP ekibi, Covid-19 salgınının çıraklık eğitimine etkisini ele almak üzere çıraklık eğitiminin farklı bileşenlerini temsil eden 1187 katılımcı ile kapsamlı bir araştırma çalışması gerçekleştirdi. Salgının 15 Mart-1 Haziran 2020 dönemini ele alan araştırmanın Türkçe özet raporuna erişmek için http://imep.org/yayinlarimiz/ adresi ziyaret edilebilir. Raporun İngilizcesine erişmek için http://imep.org/EN/yayinlarimiz/ linki kullanılabilir.

Çıraklık eğitimi kayıtları İMEP’e yapılmamaktadır. Çıraklık eğitimi için mesleki eğitim kurumlarına başvurmak ve kayıt yaptırmak gereklidir. İMEP 12 ilde 36 mesleki eğitim kurumunda çıraklık eğitiminin hizmet sunma kapasitesini çeşitli faaliyetlerle desteklemektedir. İMEP’in desteklediği kurumlarının listesi için http://imep.org/programortagi/ adresi ziyaret edilebilir.

İMEP kapsamında gerçekleştirilen faaliyetlerin tümü ücretsizdir. Dolayısıyla kendisini İMEP yetkilisi olarak tanıtıp başvuru ücreti adı altında para talebinde bulunan kişilere itibar edilmemesi gerekmektedir.

Çıraklık eğitimi kapsamında çırak öğrencilerin aldıkları ücret ödemesi aile gelirine eklenmez. Dolayısıyla çırak öğrencinin sigortalı olarak çalışması ve bir gelir elde etmesi durumunda, ailenin aldığı Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Yardımı, Yeşilkart ve Sosyal Uyum Yardımı (Kızılaykart) gibi desteklerin kesilmesi söz konusu değildir. Diğer İMEP yararlanıcıları için maddi gelir getirici yönde herhangi bir hizmet mevcut değildir, dolayısıyla desteklerden faydalanma hakkınının kesilmesini gerektiren bir durum bulunmamaktadır.

İMEP’in çıraklık eğitimi bileşeni yararlanıcısı olmak için belirli bir düzeyde Türkçe dil becerisi edinme zorunluluğu vardır. Çıraklık eğitimine;

• Ortaokul veya imam hatip ortaokulunu bitirenler (*)
• Lise ve dengi okulların ara sınıflarından ayrılanlar ya da mezun olanlar,
• Yükseköğrenim okulların ara sınıflarından ayrılanlar ya da mezun olanlar,
• 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamındaki meslek dallarında bir işletme ile sözleşme imzalamaları halinde kayıt olabilirler.
• (*) Geçici koruma sağlanan Suriyelilerin ortaokul mezuniyetini belgelendirmeleri aşağıdaki şekilde yapılır: 
  • En az ortaokul mezunu olduğunu belgelendirebilenler için: Okuma-Yazma I. Kademe sınavında başarılı olunduğu ve A1 Seviye Türkçe kurs programına kayıt yaptırmış olduğu belgelendirilir, 
  • En az ortaokul mezunu olduğunu belgelendiremeyenler için: A2 Seviye Türkçe kursuna kayıt yaptırmış olduğu belgelendirilir.

Çıraklık eğitimi, örgün mesleki eğitim seçeneklerinden biridir. Bu eğitim seçeneğinde öğrenciler ilgili mesleğin teorik eğitimlerini okulda, uygulama eğitimlerini de tecrübeli usta öğreticilerin gözetiminde işletmede alırlar. Çıraklık eğitiminden mezun olanlar zorunlu 12 yıllık eğitimi de tamamlamış olurlar.

Çıraklık eğitimi, mesleki eğitim merkezleri ve mesleki eğitim merkezi programı uygulayan mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında verilmektedir.

Çıraklık eğitimi sunan kurumların iletişim bilgilerine ulaşmak için https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/egitim/orgun-ogretim-kurumlari adresi ziyaret edilebilir. Sayfada bulunan il/ilçe bilgileri belirlendikten sonra kurum türü olarak “Mesleki Eğitim Merkezi” seçimi yapılarak ulaşılabilir.

Ortaokuldan mezun olan ve 9. sınıftan itibaren çıraklık eğitimine başlayan öğrenciler için eğitimin süresi kalfalık için 3 yıl, kalfalıktan sonra ustalık için 1 yıl olmak üzere toplam 4 yıldır.

Teorik eğitim, mesleki eğitim merkezlerinde haftada en az bir gün yüz yüze yapılan eğitimdir (*). Uygulamalı eğitim ise haftanın diğer günlerinde iş yerinde usta öğretici nezaretinde uygulamalı olarak yapılan eğitimdir. İş yerinde verilen eğitim mesleki eğitim merkezinin görevlendirdiği koordinatör öğretmenlerce izlenir ve denetlenir. *Çırak öğrencilerden diploma programı telafi eğitimlerine katılanlar aldıkları fark dersleri tam gün tam yıl eğitim uygulaması kapsamında yüz yüze eğitim yoluyla akşam ve/veya hafta sonu yapılabilir.

Çıraklık eğitimine; 

• Ortaokul veya imam hatip ortaokulunu bitirenler (*)
• Lise ve dengi okulların ara sınıflarından ayrılanlar ya da mezun olanlar, 
• Yükseköğrenim okulların ara sınıflarından ayrılanlar ya da mezun olanlar,3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamındaki meslek dallarında bir işletme ile sözleşme imzalamaları halinde kayıt olabilirler.
• Lise ve üstü kademedeki eğitim kurumlarından ayrılanlar daha önce almış oldukları eğitim seviyesine göre mesleki eğitim merkezlerine müracaat ederek durumlarına uygun ara sınıflarda eğitimlerine başlayabilirler. Çıraklık eğitiminde üst yaş sınırı yoktur.   Açık lise/yükseköğretim okullarında kayıtlı öğrenciler de eğitimlerine mesleki eğitim merkezlerinde çırak öğrenci olarak devam edebilirler. 
• (*) Geçici Koruma Sağlanan Suriyelilerin ortaokul mezuniyetini belgelendirmeleri aşağıdaki şekilde yapılır:  
  • En az ortaokul mezunu olduğunu belgelendirebilenler için: Okuma-Yazma I. Kademe Seviye Tespit Sınavında başarılı olduğu veya Türkçe Seviye A1 kurs programına kayıt yaptırmış olduğu belgelendirilir, 
  • En az ortaokul mezunu olduğunu belgelendiremeyenler için: Türkçe Seviye A2 kurs programına kayıt yaptırmış olduğu belgelendirilir.

Her türden lise ve dengi okuldan mesleki eğitim merkezlerine nakil yapılabilir. Kaydını nakil etmek isteyen öğrenciler Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin esaslarına göre işlemlerini yaptırabilirler. Nakil esaslarına yönelik detaylı bilgi, kayıtlı olunan okul müdürlüğünden temin edilebilir.

Mesleki eğitim merkezine kayıt yaptırılırken lise ve dengi okullarda daha önce başarıyla tamamlanan ortak derslerden muaf olunur.

İlkokul mezunu yetişkinler çıraklık eğitimine kayıt olamazlar. Açık ortaokul yoluyla ortaokulu tamamladıktan sonra çıraklık eğitimine kayıt yaptırılabilir.

• Ortaokul veya imam hatip ortaokulunu bitiren öğrenciler Millî Eğitim Bakanlığı tarafından eğitim-öğretim yılı başlamadan önce yayımlanan “ortaöğretim kurumlarına tercih ve yerleştirme takvimi” belgesinde belirtilen tarihlerde kayıt yaptırabilirler. 
• Merkezi yerleştirme sistemi ile belirlenen tarihlerde okullara kayıt yaptırmayanlar/yaptıramayanlar istedikleri zaman yani yılın on iki ayında çıraklık eğitimine kayıt yaptırabilirler.
• Lise ve dengi okullarda halen okuyan öğrenciler eğitim gördükleri okul müdürlüklerinden alacakları öğrenci belgesi ile kayıt olmak istedikleri mesleki eğitim merkezine müracaatları sonrası nakil işlemlerini yılın on iki ayında yaptırabilirler.
• Lise ve dengi okullar ile yükseköğretim okulları ara sınıflardan ayrılanlar ya da mezun olanlar yılın on iki ayında kayıt yaptırabilirler. 
• Yaşı 18’den büyük olup bir eğitim kurumuna devam etmeyen ve bir işletmede çalışanlar yılın on iki ayında çıraklık eğitimine kayıt olabilmektedir.
• Mesleki eğitim merkezlerine, bir işletme ile sözleşme imzalayanların kayıtları yıl boyunca devam eder. Bunlardan aralık ayının son iş gününe kadar kayıt yaptıranların eğitimleri mevcut sınıflarında devam eder. Ocak ayının ilk iş gününden itibaren kayıt yaptıranlar ise işletmede mesleki eğitimlerine devam ettirilir, ancak o ders yılı için yılsonu puanı verilmez. Bunlar o yıla ait okuma hakkını kullanmamış sayılır ve teorik eğitimleri yeni ders yılı başında başlar.

nbsp;En yakın mesleki eğitim merkezine giderek bilgi alın: https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/egitim/orgun-ogretim-kurumlari  İlgi ve yeteneklerinize göre eğitimini alacağınız mesleği belirleyin: https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/mesleki-egitim-videolari/  Seçtiğiniz meslek dalında faaliyet gösteren bir işletme ile sözleşme yapın. Sözleşmenizi işletme yetkilisi, veliniz ve kendiniz imzaladıktan sonra eğitim alacağınız mesleki eğitim merkezine teslim edin. Mesleki eğitim merkezinde teorik, işletmede uygulamalı eğitime başlayarak mesleğinizi edinmeye başlayın. 

• Öğrenim belgesi (*) 
• Kimlik kartı fotokopisi İşletme ile imzalanacak olan sözleşme (MEM’den temin edilebilir) 
• Fotoğraf 
• (*) Geçici Koruma Sağlanan Suriyelilerin ortaokul mezuniyetini belgelendirmeleri aşağıdaki şekilde yapılır:
  • En az ortaokul mezunu olduğunu belgelendirebilenler için: Okuma-Yazma I. Kademe Seviye Tespit Sınavında başarılı olduğu veya Türkçe Seviye A1 kurs programına kayıt yaptırmış olduğu belgelendirilir, 
  • En az ortaokul mezunu olduğunu belgelendiremeyenler için: Türkçe Seviye A2 kurs programına kayıt yaptırmış olduğu belgelendirilir.

Çıraklık eğitimi devlet tarafından desteklenen ücretsiz bir örgün eğitim seçeneğidir ve bu eğitimi alan kişilerin mesleki eğitim merkezlerine ya da iş yerlerine herhangi bir ücret ödemesi gerekmez.

Çırak öğrenciler, mesleğin özelliğine göre haftada en az bir gün mesleki eğitim merkezinde genel ve mesleki teorik eğitim görürler. Kalan iş günlerinde ise sözleşme imzaladıkları işletmelerde uygulamalı eğitimlerini sürdürürler. Mevsime göre özellik arz eden mesleklerde teorik ve pratik eğitim belirli aylarda toplu olarak yapılabilir.

Çıraklık eğitiminin en güçlü yanı bir işletmede uygulamalı eğitim görme imkânıdır. Dolayısıyla bu eğitim türünde çırak öğrencinin sözleşme imzaladığı işletmede çalışmak suretiyle uygulamalı mesleki eğitim alması zorunludur.

Çırak öğrenci ile işletme arasında imzalanan sözleşme, mesleki eğitim merkezi müdürlüğünün onayının ardından yürürlüğe girer. İşletme değişikliği, imzalanan sözleşmenin ilgili maddelerine göre yapılabilir. Ancak karşılıklı anlaşarak sözleşme feshi de yapılabilir. Fesih sonrası çırak öğrencinin 15, zorunlu hallerde 30 gün içerisinde yeni bir işletme ile sözleşme yapması gerekmektedir. Bu süre içerisinde sözleşmenin gerçekleşmemesi öğrencinin okul kaydının silinmesi ile sonuçlanır.

6899 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu – 21.12.2021 tarihli değişikliği gereğince 9-10-11. sınıf öğrencileri net asgari ücretin %30’undan az olmamak, 12. sınıf öğrencileri net asgari ücretin %50’sinden az olmamak kaydıyla uygulamalı eğitim gördükleri işletmeden ücret alırlar. İşveren ödemeyi çırak öğrencinin kendisine olmak üzere banka üzerinden veya elden yapar.

Çıraklık eğitimi kapsamında çırak öğrencilerin aldıkları ücret ödemesi aile gelirine eklenmez. Dolayısıyla ailenin aldığı Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Yardımı, Yeşilkart ve Sosyal Uyum Yardımı (Kızılaykart) gibi desteklerin bu gerekçeyle kesilmesi söz konusu olamaz.

Çırak öğrenciler 34 alan altında bulunan 184 meslek dalı arasından ilgi ve yeteneklerine en uygun olan bir dalda eğitim alabilirler. Meslek dallarına ilişkin bilgi http://www.megep.meb.gov.tr/?page=ogretmenKilavuzu adresinden edinilebilir. Meslek seçiminde yönlendirme ve rehberlik için mesleki eğitim merkezlerinden yardım istenebilir.

Çıraklık eğitiminin de içinde olduğu mesleki ve teknik eğitim seçeneklerinde eğitimi sunulan mesleklerin önemli bir kısmı https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/mesleki-egitim-videolari/1 adresinde yer alan videolarda tanıtılmaktadır. 

Belirlenen meslek dalında bir işletme ile sözleşme imzalanıp okula teslim edildiği günden sonraki ilk mesai günü öğrencinin sigortası başlar. Sigorta işlemleri okul tarafından yapılır. Sigorta primleri devlet tarafından karşılanır. Bu sigorta çırak öğrenciyi sadece meslek hastalıkları ve iş kazalarına karşı korur. Ödenen sigorta emekliliğe esas hizmetten sayılmaz.

Çırak öğrencilere yapılan meslek hastalıkları ve iş kazası sigortasından sadece öğrencinin kendisi yararlanabilir. Bu sigortadan öğrencinin aile üyeleri yararlanamaz. 

Mesleki eğitim merkezlerinde eğitim gören çırak öğrenciler 11. sınıfın sonunda yapılan kalfalık sınavlarında başarılı olmaları ve başarısız derslerinin bulunmaması durumunda kalfalık belgesi; kalfalar ise yapılan ustalık sınavlarında başarılı olmaları ve başarısız derslerinin bulunmaması durumunda ustalık belgesi alırlar.Ustalık belgesini almaya hak kazanmış MEM öğrencileri, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenecek fark derslerini mesleki eğitim merkezlerinde düzenlenecek yüz yüze eğitim programları veya açık ortaöğretim kurumları yoluyla başarmaları halinde meslek lisesi diploması alabilmektedir.Ustalık belgesi olanlar için düzenlenen 40 saatlik iş pedagojisi kurs programında başarılı olanlara usta öğreticilik belgesi verilir.

En az ortaokul veya imam-hatip ortaokulu mezunu olup kalfalık veya ustalık belgesi sahibi olanlar ile halen mesleki eğitim merkezlerinde öğrenim gören ve diploma programına dâhil olmayan öğrencilerin meslek lisesi diploması alabilmeleri için telafi eğitimi de olarak bilinen “Mesleki Eğitim Merkezleri Haftalık Ders Çizelgesi ve Diploma Programı”na dâhil olmaları gerekmektedir. Telafi eğitimi, bu programda yer alan fark derslerini içerir, programda yer alan derslerin tamamında başarılı olunması durumunda öğrenci meslek lisesi diploması almaya hak kazanır.

Usta; bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bunları mal ve hizmet üretiminde iş hayatınca kabul edilebilecek standartlarda uygulayabilen, üretimi planlayabilen, üretim sırasında karşılaşılabilecek problemleri çözümleyebilen, düşüncelerini yazılı, sözlü ve resim ile açıklayabilen ve üretimle ilgili pratik hesaplamaları yapabilen kişiyi ifade eder. Dolayısıyla ustalık belgesi eğitimi alınan meslek dalında önemli bir yeterlilik belgesidir. Ustalık belgesine sahip olanlar bu belgeyle kendi işyerlerini açabilir veya bir işletmede kalifiye eleman olarak kolayca iş bulabilirler.

Usta öğreticiler; ustalık yeterliğini kazanmış; aday çırak, çırak, kalfa ile mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin iş yerindeki eğitiminden sorumlu; mesleki eğitim tekniklerini bilen ve uygulayan kişilerdir. Sadece usta öğretici istihdam eden veya işvereni usta öğretici olan işletmeler çırak öğrencilere uygulamalı eğitim imkânı sunabilirler. Usta öğreticilik belgesi için usta yeterliliğini kazanmış olmak ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından mesai saatleri dışında yüz yüze veya uzaktan eğitim yoluyla sunulan 40 saatlik iş pedagojisi eğitimini tamamlamak gereklidir. Kurs sonunda yapılacak sınavda başarılı olanlara usta öğretici belgesi verilir. 

Çırak öğrencilerin işletmedeki uygulamalı eğitimi, belirli bir döneme bağlı kalmaksızın işyeri, veli ve mesleki eğitim merkezi tarafından imzalanan İşletmelerde Mesleki Eğitim/Staj Sözleşmesi ile başlar. Çıraklar işletmede öğrenci statüsündedir. İşletmeler, faaliyet gösterdikleri meslek alanında/dalında, çırak öğrencilere üç yıl çıraklık ve bir yıl ustalık dönemi olmak üzere usta öğretici nezaretinde uygulamalı eğitim verirler. Çırak öğrenciler eğitim-öğretim dönemlerinde en az haftada bir gün olmak üzere teorik eğitim almak için mesleki eğitim merkezlerine devam ederler.

Mesleki eğitim programları kapsamındaki alan/dallarda faaliyet gösteren ve en az bir usta öğreticilik belgesine sahip çalışanı olan işletmeler çıraklık eğitimi verebilir.

Ustalık yeterliğini kazanmış; çırak, kalfa ile mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin işletmedeki eğitiminden sorumlu; mesleki eğitim tekniklerini bilen, uygulayan usta öğretici belgesine sahip kişidir.

Ustalık belgesi, işyeri açma belgesi sahibi olanlar ile mesleki eğitim kapsamındaki meslek alanlarında teknik lise, ön lisans veya lisans mezunu olanlar, mesleki eğitim merkezlerine usta öğreticilik (iş pedagojisi) kursu için müracaat edebilirler. Hafta içi mesai saatleri dışında akşamları veya hafta sonu olmak üzere toplam 40 saat süren bu kurslara yüz yüze eğitim ile katılarak, kurs sonunda yapılacak e-sınavda başarılı olanlara “Usta Öğreticilik Belgesi” verilir. Kurslar için herhangi bir başvuru zamanı yoktur.

Usta öğreticilik (iş pedagojisi) kursuna Millî Eğitim Bakanlığı EBA sistemi üzerinden uzaktan öğrenme yöntemiyle katılmak mümkündür. Kursa katılmak üzere mesleki eğitim merkezlerine müracaat edenler kendilerine verilecek olan şifre ile EBA üzerinden uzaktan eğitim sürecini takip ederek usta öğreticilik için gerekli bilgi ve beceri kazanarak e-sınavlara katılıp başarılı olmaları durumunda usta öğreticilik belgesi almaya hak kazanırlar.

Usta öğreticilik kursunda usta öğretici adaylarına işletmelerde çıraklık eğitimi alan öğrencilerinin uygulamalı eğitimlerini gerçekleştirmeleri için şu konularda eğitim verilir: çıraklık ve mesleki eğitim ilkeleri, eğitim psikolojisi, eğitimde iletişim ve iletişim araçları, meslek analizi ve öğretim programlarının hazırlanması, atölye ve meslek dersleri öğretim metodları, iş güvenliği, iş kalitesi ve maliyet ilişkileri, öğretimde ölçme ve değerlendirme.

Usta öğreticiler mesleki eğitim merkezleri tarafından kendilerine verilecek olan iş yeri uygulamalı eğitim yıllık planı kapsamında çırak öğrencilerin beceri eğitiminin planlanmasından, uygulanmasından, değerlendirilmesinden ve geliştirilmesinden sorumludur. Usta öğreticiler bu çalışmaları, işletmenin imkânlarını ve mesleki eğitim kurumlarında sunulan teorik dersleri de dikkate alarak koordinatör öğretmen ve/veya ders öğretmeniyle uyum içinde yürütürler. Usta öğreticiler eğitim sürecinde öğrencilere işletmenin genel işleyişi, üretimi, iş akışı, iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgi verir. Usta öğreticiler ayrıca, beceri eğitiminde öğrencilerin ve mesleğin özelliğine göre öğrencilerin gerçekleştirdiği temrin, iş, proje, deney veya hizmetlerin “İşletmelerde Mesleki Eğitim İş Dosyası” üzerinden izleme ve değerlendirilmesini yapar, oluşturduğu dosyayı kalfalık ve ustalık sınavlarında kullanılmak üzere ilgili sınav komisyonuna teslim ederler. Bunlara ek olarak usta öğreticiler öğrencilerin her dönem sonunda beceri eğitimlerini değerlendirerek değerlendirme notlarını kendilerine verilen forma işleyip koordinatör öğretmene teslimini gerçekleştirirler.

Her bir usta öğretici 40 çırak veya stajyer öğrencinin eğitim sorumluluğunu üstlenebilir.

Neden? Mesleki eğitim kurumlarına kayıtlı çıraklar öğrencidir, çalışan değildir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 11. maddesi gereği çıraklar öğrenci statüsünde olduklarından işletmede çalışan sayısına dâhil edilmezler.

Sektörlerin geleceği ve işletmelerin sürdürülebilirliği açısından çıraklık eğitimi nitelikli insan kaynağı sağlama yönünden önemli faydalar sağlar. İşletmelerin ihtiyaçları çerçevesinde kendi nitelikli çalışanlarını yetiştirmesi çıraklık eğitimi ile mümkündür. Çıraklık eğitimini başarı ile tamamlayan öğrenciler nitelikli işlerin gerektirdiği mesleki yeterlilik belgelerine sahip olurlar, dolayısıyla nitelikli çalışan olarak sektörlerine katkıda bulunurlar. Çırak öğrencilerin iş kazalarına, meslek hastalıklarına ve diğer hastalıklara karşı sigorta primleri devlet tarafından karşılanır. Çırak öğrencilere ödenen ücretler her türlü vergiden muaftır. Çırak öğrencilere asgari ücretin en az %30’u kadar ücret ödeme zorunluluğu olan işletmeler bu ücretin, çalışan sayısı 20’den az olan işletmelerde 2/3’ünü, çalışan sayısı 20’den fazla işletmelerde de 1/3’ünü devlet teşviği olarak geri alırlar.

Çırak öğrencilere ödenen ücretlere dair devlet teşvikinden faydalanmak için bu ücretlerin banka aracılığı veya bir tutanak ile ödenmesi, bahse konu dekontun/tutanağın bir örneğinin çırak öğrencilerin kayıtlı olduğu mesleki eğitim kurumlarına teslim edilmesi gerekir.

Çırak öğrencilere ödenen ücretlerin banka aracılığı veya bir tutanak ile ödenmesi durumunda çalışan sayısı 20’den az olan işletmelerde çırak öğrenciye ödenen ücretin 2/3’ü, çalışan sayısı 20’den fazla işletmelerde de 1/3’ü devlet teşviği olarak işletmelere her ay geri ödenir.

Çırak öğrencilere ödenen ücretler her türlü vergiden muaftır. Ayrıca çırak öğrencilere ödenen ücretler bordro ile muhasebeleştirilerek diğer çalışanlara ödenen maaşlarda olduğu gibi işletme personel giderleri kapsamında değerlendirilir.

Mesleki eğitim merkezlerinde hazırlanan yıllık planlama doğrultusunda, meslek alanı öğretmenleri tarafından işletmelere periyodik ziyaretler yapılır. Meslek alanı öğretmenleri bu ziyaretlerde usta öğretici ile görüşerek her öğrenci için “İşletmelerde Mesleki Eğitim İş Dosyası” üzerinden öğrencinin edinmekte olduğu mesleki kazanımlar hakkında bilgi alır. Bu süreçte öğrencinin mesleki yeterlilikler çerçevesinde öğrenme kazanımları izlenirken eksik kalan kazanımların tamamlanması için öğrenciye ve işletmeye mesleki rehberlik sunulur.

İşletmelerde Mesleki Eğitim/Staj Sözleşmesi çırak öğrencinin velisi, işyeri ve meslek eğitim merkezi müdürlüğü arasında imzalandıktan sonra sözleşme ekinde talep edilen evrakların hazırlanarak mesleki eğitim merkezi müdürlüğüne teslim edilmesi ile yürürlüğe girer. Sözleşme feshi farklı şekillerde gerçekleşebilir. Karşılıklı anlaşarak fesih, süre bitiminde fesih, tek taraflı önceden bildirmek suretiyle fesih, bildirimsiz fesih, merkez müdürlüğünce fesih başlıkları ile sözleşme feshi gerçekleşebilir. Fesih işlemlerine dair detaylı bilgi kayıtlı olunan mesleki eğitim kurumlarından edinilebilir.

Çırak öğrenciler her yıl yürürlüğe giren eğitim-öğretim yılı takvimine bağlı olarak haftada en az bir gün teorik eğitimlerini almak üzere mesleki eğitim merkezlerine yani okula gitme hakkına sahiptir. Çırak öğrenciler okula gittikleri günlerde, resmi tatillerde ve dini bayramlarda ücretli izinli sayılırlar. Çırak öğrencilerin, teorik eğitimin sürdüğü eğitim-öğretim süresinin dışında, her yıl bir ay ücretli izin hakları bulunur. Ayrıca, mazereti kabul edilen çırak öğrencilere mesleki eğitim merkezi müdürlüğünün görüşü alınarak bir ay ücretsiz izin verilebilir. Çırak öğrenciler tüm öğrencilik haklarından yararlanabilir. Çırak öğrenciler günde 8 saatten fazla ve vardiyalı çalıştırılamazlar. İşletmelerde Mesleki Eğitim/Staj Sözleşmesi yürürlüğe girdiği tarihten itibaren çırak öğrencilerin asgari ücretin % 30’undan az olmamak üzere aylık ücret alma hakkı bulunur. Çırak öğrenciler iş kazalarına, meslek hastalıklarına ve diğer hastalıklara karşı sigorta haklarını çıraklık eğitimi sözleşmesinin yürürlüğe girmesi ile ek bir başvuruya ihtiyaç duymaksızın kullanmaya başlarlar.

Çıraklık eğitimi sunan işletmelerin; çırak öğrencinin uygulamalı eğitiminden sorumlu olacak şekilde usta öğretici görevlendirmek, çırak öğrenciyi mesleği ile ilgili işlerde görevlendirmek, mesleği ile ilgili uygulamalı eğitim programını eksiksiz uygulayarak çırak öğrenciyi kalfalık sınavlarına hazırlamak, çırak öğrencinin açılacak ilk kalfalık sınavına girmesini sağlamak, uygulamalı sınav için gerekli ortamı ve malzemeyi sağlamak yönünde sorumlulukları vardır. İşletmeler ayrıca çırak öğrencinin mesleki yeterlilikler çerçevesinde kazanımlarını takip etmek üzere iş yerinde yapmış olduğu üretim, imalat, hizmet, proje ve temrinleri “İşletmelerde Mesleki Eğitim İş Dosyası” belgesinde ilgili yerlere bilgi yazarak izlenmesinden ve değerlendirilmesinden, her dönem sonunda uygulamalı eğitim dönem sonu değerlendirme notunu ve aylık işletme devamsızlıklarını mesleki eğitim merkezine bildirmekten sorumludur. Çıraklık eğitimi sunan işletmelerin sorumlulukları kapsamında aynı zamanda çırak öğrencinin millî, ahlâkî, insanî ve manevî değerlerinin geliştirilmesine yardımcı olmak üzere destek sağlamak da yer alır.

İşletmelerin çıraklık eğitimiyle ilgili sorularına yanıt almak için kendilerine en yakın mesleki eğitim merkezine başvurarak detaylı bilgi almaları mümkündür.

Çırak öğrencinin işletmeye gitmesi gereken günde işletmeye gitmeyip işletme dışında bir yerde başına bir şey gelmesi durumunda sorumluluk tamamen kendisine ve kanuni olarak velisine aittir.

İşletmenin çırak öğrenciyi mesleki eğitim merkezindeki teorik eğitime gönderme yükümlülüğü vardır. İşletmenin bu yükümlülüğe uymaması durumunda mesleki eğitim merkezi tarafından çıraklık sözleşmesi tek taraflı fesih edilebilir ve çırak öğrenci başka bir işletmeye yönlendirilir.

İşletme çalışanları en az ortaokul mezunu olma şartıyla mesleki eğitim merkezlerine kayıt olabilirler.